Thì ra giữa cái ôtô thời hiện đại và con trâu “đầu cơ nghiệp” thời xưa có một mối liên hệ khá là thú vị. “Tậu trâu, cưới vợ, làm nhà” – ba việc trọng đại của đời người giờ lại thêm một giá trị mới toanh – “Tậu ôtô”.
Nhớ lại năm Sửu ở vòng con giáp trước, anh bạn nhà văn có ướm tôi đề tài cho báo Xuân về chuyện con trâu. Trong cái giá lạnh của tiết trời tháng chạp, cùng lượn ra ngoại thành nhìn vào mênh mông đồng ruộng, tịnh không thấy bóng dáng con trâu, con bò nào, dù đang cày ruộng hay đang thơ thẩn gặm cỏ ngày đông. Bí quá, bảo nhau hay là viết về “con trâu sắt” - cái máy cày cải tiến cho việc nông tang vậy. Rồi truyện ngắn “Tậu trâu” của anh ấy cũng được in ra, không hề có chút gì hơi hướng của kim khí, sắt thép. Gần đây gặp lại, “ôn cố tri tân”, nhân nói về câu chuyện chiếc ôtô giá vài ngàn con trâu, nhà văn nọ cứ vỗ đùi khen cho cái sự liên hệ của cánh nhà báo, thậm đúng, thậm hay mà trước sao mình chẳng nghĩ ra. Quá thánh!
Đến năm con trâu này, thiên hạ đã có người tậu xe giá đắt gấp vài lần chiếc Lesux 4 tỉ đồng của ông cựu chủ tịch nọ, song dư luận lại nhẹ như bấc. Những chiếc Rolls-Royce, Maybach, Bentley, Limousine… siêu sang, siêu đắt cứ được nhập về, dệt niềm hãnh diện của chủ nhân chúng trên đường, trên phố. Việc mua ôtô cứ ngày một trở nên lẽ hiển nhiên hơn, dù thi thoảng bị đốt nóng bởi chuyện thuế khóa hứng lên là phi mã. Nhà giàu mua ôtô, viên chức mua ôtô, nhà nông gặp vận mua ôtô… Chiếc ôtô bình thường quá rồi. Chỉ còn không bình thường ở cách chơi xe, quan niệm chơi xe mà thôi. Mà cũng phải, nếu cái ôtô giá 3.000 chú trâu kia, nếu không mang biển đăng ký màu xanh, nếu chủ nhân của nó ‘đủ tiêu chuẩn” thì nào có gì để mà nói nữa, thế thôi! Giống như chuyện vài tết trước, khi những chiếc xe con mang biển đăng ký màu trắng còn ít ỏi, thì những điểm du xuân, di tích danh thắng, nhiều cơ man xe biển xanh. Dĩ nhiên mang xe công đi chơi tết đương nhiên là phạm luật. Người ta đều biết, và ai ai đương kim chức sắc càng biết, song vẫn vi phạm, có lẽ bởi ôtô khi đó còn ít quá, còn là đặc quyền đặc lợi mấy ai có được.
Giờ xe của tư nhân đang nhiều mãi lên, nhiều đến mức nếu nhìn vào số lượng, thì những chiếc xe biển xanh sẽ cảm thấy bị lép vế trước xe biển trắng. Xe biển trắng mới là xe của mình. Người ta đua nhau, hỏi thăm nhau đã tậu được ôtô chưa, bất chấp giá xe Việt Nam đang trên trời, thuế xe Việt Nam thỉnh thoảng nếu thích thì lên cơn sốt, và bất chấp đường sá hiện tại đang khiến cho việc chạy ôtô trên đường giống như việc quăng bỏ tiền qua cửa sổ, vì máy mòn, lốp hại, xăng hao… Một vài năm trở lại đây, nhất là trước tết con trâu này, việc mua ôtô sướng như đi đại tiệc. Vào showroom của hãng, được nhân viên bán hàng “chiều như chiều vong”, giá ôtô càng về cuối năm càng có xu hướng “đại hạ giá” trong mùa khuyến mãi chung. Các mẫu xe của các hãng hạ chí ít cũng tới nửa ngàn Mỹ kim, khuyến mãi hậu mãi lưng tưng bừng… Tưởng cứ có tiền là mua, cứ có xe là bán. Nhưng rồi cái việc tậu ôtô của người Việt mình vẫn còn biết bao cái khó. Khó cho cả người bán lẫn người mua.
Người bán ôtô đang mất đi cái thế “thượng phong”, vừa bán vừa cành cao cành thấp, găm hàng, hẹn nợ xe đến năm sau. Các hãng xe trong nước thật sự ế hàng. Từ đầu tháng cuối năm con chuột, các hãng xe đã đua nhau giảm giá, khuyến mại. Mercedes giảm giá lên tới 10% cho C-class, Ford giảm giá Focus từ 3.000-5.000USD, cao nhất là bản Focus 4 cửa 2.0 số tự động giảm tới 5.000 USD, Everest giảm 1.500USD hay cá biệt mẫu Mitsubishi Grandis vủa Vinastar giảm 4.200USD xuống 40.700USD. Hạ giá mà xe vẫn ế ẩm. Thông kê xe tiêu thụ trong tháng 11 hẳn khiến các hãng ôtô trong nước khó có thể có tâm trạng vui vẻ để đón Tết con trâu này. Honda Việt Nam giảm từ 182 xe xuống còn 101 xe, do sự sụt giảm mạnh sức mua đối với Civic 1.8 (giảm 135 xe so với tháng 10, còn 69 xe) và Honda Civic 2.0 32 xe (giảm 47 xe). Mecedes-Benz Việt Nam chỉ bán được 103 xe trong tháng này, giảm 78 xe. Đến như "ông lớn" Toyota sản lượng cũng giảm từ 100 xe/ xuống còn 70 xe/ngày - giảm tới 600 chiếc mỗi tháng.
Kẻ bán thì vậy, còn người mua cũng chẳng hài lòng gì. Bao năm khao khát xe giá rẻ, đến khi ông chính sách mở cửa xe nhập, những chiếc ôtô được bày bán ở Việt Nam vẫn chưa có sản phẩm nào giá dưới 10 ngàn đô la Mỹ. Vậy nên, dù lượng ôtô tư nhân chạy trên phố đang nhiều mãi lên, thì trong số đó còn vắng bóng những chủ nhân sau tay lái có thu nhập tầm trung. Người mua cứ mua, người chờ cứ chờ, dù chẳng biết giá ôtô mãi hậu sẽ rẻ đi đến chừng nào. Và có lẽ do trải qua quá nhiều chặng phấp phỏng chờ, hy vọng xe rẻ, rồi lại thất vọng về thuế… nên đa phần khách hàng ôtô trên thị trường mới toe này đã trở nên rụt rè, và có lẽ dù có quyết định bỏ tiền mua xe cũng không dám chắc mình đã mua đúng giá, chất lượng có xứng đồng tiền chưa.
Nhưng cũng phải gắng mua ôtô thôi, vì chơi xuân bằng ôtô vẫn khoái hơn cưỡi trâu rong ruổi.