Văn hóa xe “Jitney” của người Philippine

Những chiếc xe Jeep của quân đội Mỹ còn sót lại sau Thế chiến thứ 2 này đã tạo nguồn cảm hứng sáng tạo ra loại phương tiện này. Mỗi chiếc xe là một tác phẩm nghệ thuật với những chi tiết hình họa khác nhau trên thân hình inox của xe. Thế là từ những chiếc xe Jeep quân đội, chiếc xe đã được thay đổi cấu trúc, kéo dài và thiết kế lại để trở thành Jeepney, chiếc xe chở khách phục vụ xã hội.

Ngày nay tại Philippine số lượng Jeepney đã lên tới con số hàng trăm nhưng chủ yếu tập trung tại các thành phố lớn. Chiếc xe được “độ” lại bằng inox và được vẽ và trang trí khá phong phú với nhiều màu sắc khác nhau, như các hình con ngựa, cờ, đèn nhiều màu, gương và những đề can làm cho mỗi chiếc xe đều có một vẻ riêng biệt, khác hẳn với các xe khác.

Do tính hiệu quả kinh tế và công suất của chiếc Jeep quân đội không cao, sau này người Philippine đã dùng cả Ford Fieras để “biến” thành Jeepney với thân hình đồ sộ hơn, chở được nhiều người hơn (12-15 người) và quan trọng hơn cả là tận dụng được một nguồn động cơ diesel cũ đang thừa ế trên thị trường. Việc này làm số lượng Jeepney tăng lên nhanh chóng vì Jeepney (từ Ford Fieras) đã mang lại cho những người kinh doanh hành khách nhiều ưu điểm và lợi ích hơn cả những chiếc Jeepney từ chiếc xe nguyên bản Jeep. Tuy Jeepney được tự chế và gò bằng tay, nhưng bên trong lại được lắp nhiều thiết bị công nghệ cao. Và thế là ngành công nghiệp Jeepney của Philippine ra đời và làm cho Jeepney trở thành một trong những biểu tượng đặc trưng của người Philippine.

Sự sáng tạo Jeepney quả thật rất phong phú nên không có chiếc nào giống chiếc nào. Mỗi một chiếc Jeepney là một tác phẩm nghệ thuật riêng của từng nhà thiết kế, mà công việc ‘dựng” lên chiếc xe đôi khi còn ngắn hơn nhiều so với việc thiết kế và trang trí cho nó, vì việc “dựng” là công việc cơ khí đơn thuần, còn sau đó việc hoàn thiện, trang trí cần phải làm rất tỉ mỉ và cẩn thận vì chỉ một sơ suất nhỏ là lại kéo dài việc hoành thành chiếc xe thêm 1-2 tuần. Đây cũng là sự hãnh diện của các nhà thiết kế vì ai cũng muốn tác phẩm của mình phải đẹp, ấn tượng và bắt mắt, không những chỉ ở bên ngoài mà còn cả phần nội thất bên trong. Nhiều xe còn được tính kỹ đến các chi tiết như nút ấn đèn báo hiệu cho lái xe khi muốn xuống hoặc cả những túi nhỏ đựng rác cho hành khách.

Việc trả tiền khi đi Jeepney là hoàn toàn dựa vào tính tự giác và trung thực của khách. Người lái xe thường hy vọng rằng mọi người lên xe đều trả tiền và ít khi để ý xem ai không trả. Chính vì vậy mà người thiết kế xe đã phải gắn lên chiếc xe những bảng hiệu với những dòng chữ cảnh báo cho những người không trung thực như : “Chỉ có trời mới biết ai không trả tiền”.

Hiện nay tại Philippine, những tên tuổi nổi tiếng trong làng sản xuất Jeepney phải kể đến công ty Sarao Motors và Francisco Motors. Họ thường sản xuất từng chiếc một và theo đơn đặt hàng. Người mua cũng có thể đến đặt hàng theo thiết kế riêng của mình. Nếu có nhu cầu tham quan xưởng sản xuất,họ cũng không từ chối và bạn cũng luôn được đón chào thân thiện.